 |
Το Σάββατο του Λαζάρου θεωρείται μέρα του θανάτου και της ζωής.
Σε κάποια χωριά μάλιστα είναι έθιμο οι αγρότες να μη μαζεύουν τη σοδιά τους.
Παλιότερα οι εκδηλώσεις εορτασμού ήταν πολλές αλλά με το πέρασμα του χρόνου χάνονται δυστυχώς.
Τα κάλαντα για το Σάββατο του Λαζάρου , σήμερα τραγουδιούνται σε ελάχιστες περιοχές πλέον.
Τα κάλαντα του Λαζάρου ήταν αποκλειστικά σχεδόν γυναικεία και τα τραγουδούσαν κοπέλες και μικρά κορίτσια διαφόρων ηλικιών που ονομάζονταν «Λαζαρίνες».
Την παραμονή του Σαββάτου, οι Λαζαρίνες μάζευαν λουλούδια που με αυτά στόλιζαν το καλαθάκι τους την άλλη μέρα ενώ παλαιότερα φορούσαν ειδικές τοπικές ενδυμασίες.
Γύριζαν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας το Λάζαρο και εισέπρατταν μικρό φιλοδώρημα, χρήματα, αυγά, φρούτα ή άλλα φαγώσιμα.
Σε πολύ λίγες περιοχές της χώρας τραγουδιούνται σήμερα τα Λαζαριάτικα κάλαντα.
Τα λόγια αναφέρονται πάντα σε κάθε παραλλαγή, στην ανάσταση του Λαζάρου.
Έθιμα της Ελλάδας
Ο λαός γιορτάζει την πρώτη Λαμπρή, την «Έγερση» του φίλου του Χριστού, του «αγέλαστου» Λάζαρου.
Ο φόβος και ο τρόμος για όσα γνώρισε στον άλλο κόσμο άφησαν τόσο βαθιά σημάδια στην ψυχή του Λάζαρου που, λέει η παράδοση, μετά την Ανάσταση του δε γέλασε παρά μόνο μια φορά.
Στα περισσότερα μέρη για να απεικονίσουν την Ανάσταση του Λάζαρου, να συμβολίσουν δηλαδή τη Νίκη του Χριστού απέναντι στο θάνατο, αλλά παράλληλα και για να υποδηλώσουν την ανάσταση της φύσης, έφτιαχναν ένα ομοίωμα του Λάζαρου. Την παραμονή της γιορτής ή ανήμερα τα παιδιά, κρατώντας το «Λάζαρο» γύριζαν στα σπίτια και τραγουδούσαν τα «λαζαρικά», για να διηγηθούν την ιστορία του.
Παραδοσιακά κάλαντα στίχοι:
Σήμερον έρχεται ο Χριστός
ο επουράνιος θεός.
Εν τη πόλει Βηθανία
Μάρθα κλάει και Μαρία.
Λάζαρο τον αδελφό της
τον γλυκύ και καρδιακόν της.
Τον μοιρολογούν και λένε
τον μοιρολογούν και κλαίνε.
Τρεις ημέρες τον θρηνούσαν
και τον εμοιρολογούσαν
Και τη μέρα την Τετάρτη
κίνησε ο Χριστός για να ‘ρθει.
Τότε εβγήκε η Μαρία
έξω από τη Βηθανία
και εμπρός του γονατίζει
και τα πόδια του φιλεί.
-Αν εδώ ήσουν, Χριστέ μου
δεν θα πέθαιν’ ο αδελφός μου.
Μα και πάλιν εγώ πιστεύω
και καλότατα ηξεύρω
ότι δύνασαι αν θελήσεις
και νεκρούς να αναστήσεις.
Τότε ο Χριστός δακρύζει
και τον Άδη φοβερίζει.!
Δεύρο έξω Λάζαρέ μου
φίλε και αγαπητέ μου.
Παρευθύς επελυτρώθη
ανεστήθη κι εσηκώθη
Τότε τον Θεόν δοξάζουν
και τον Λάζαρο εξετάζουν.
Πες μας, Λάζαρε, τι είδες
εις τον Άδην απού πήγες;
Είδα φόβους, είδα τρόμους,
είδα βάσανα και πόνους,
Δώστε μου νερό λιγάκι
να ξεπλύνω το φαρμάκι
της καρδιάς και των χειλέων
και μην μ’ ερωτάτε πλέον.
Του χρόνου πάλι να ‘ρθουμε,
με υγεία να σας βρούμε,
και ο νοικοκύρης του σπιτιού
χρόνια πολλά να ζήσει,
να ζήσει χρόνια εκατό
και να τα ξεπεράσει.
Τα έθιμα του Λαζάρου από τόπο σε τόπο στην χώρα μας έχουν πολλές παραλλαγές.
Στη Στερεά Ελλάδα, τη Μακεδονία και τη Θράκη στο έθιμο έπαιρναν μέρος μόνο κορίτσια, οι «Λαζαρίνες» ή «Λαζαρίτσες».Έντυναν με υφάσματα μια ρόκα, ένα ξύλινο σταυρό και τα στόλιζαν με κορδέλες και πολύχρωμα λουλούδια.
Τα κορίτσια με τα στολισμένα καλαθάκια τους τραγουδούσαν τα κάλαντα στις γειτονιές τους.
Τα κάλαντα του Λαζάρου διαφέρουν από περιοχή σε περιοχή και εμφανίζονται σε αρκετές παραλλαγές.
Τα παιδιά πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας και τους έδιναν αυγά, λεφτά, καλούδια ή ό,τι άλλο είχαν. Πάντα όλοι κάτι έβρισκαν να δώσουν. Στα Τρίκαλα τα αυγά που συγκέντρωναν οι Λαζαρίνες, οι μητέρες τους τα έβαφαν κόκκινα και τα κρατούσαν σε ξεχωριστό μέρος.
Σε πολλά μέρη τη θέση του «Λάζαρου» έπαιρνε ένα καλάθι στολισμένο με λουλούδια εποχής και με πολύχρωμες κορδέλες.
Στην Κρήτη έκαναν έναν ξύλινο σταυρό και τον στόλιζαν με ορμαθούς από λεμονανθούς και αγριόχορτα με κόκκινα λουλούδια, τις μαχαιρίτσες.
Στην Κω ένα παιδί που αναπαριστούσε το Λάζαρο, τυλιγμένο σε σεντόνι το στόλιζαν με κίτρινα λουλούδια.
Για την ψυχή του Λάζαρου οι γυναίκες ζύμωναν το Σάββατο το πρωί κουλούρια με σχήμα ανθρωπάκι σαβανομένο, τους «λαζάρηδες», τα «λαζαρούδια» ή και «λαζαράκια». Έλεγαν μάλιστα «Λάζαρο αν δεν πλάσεις, ψωμί δεν θα χορτάσεις»
